Yeni aldığımız lastiklerin mümkün olduğu kadar uzun süre
dayanmasını isteriz. Bu yüzden sık sık satıcıya lastiğin kaç sezon veya
kaç kilometre dayanacağını sorarız. Ancak bu soruların cevapları o kadar
kolay değildir ve kısaca üzerlerinden geçeceğimiz birçok faktöre
bağlıdır.
11 Haziran 1895 Paris – Bordeaux – Paris yarışı sırasında, tarihte ilk
defa dünya, pnömatik lastikler ile donatılmış bir arabaya şahit oldu.
Edouard Michelin, 4 KM gücüyle saatte 25km yapan Peugeout markalı
arabası ile yarışı 9. Sırada yer alarak tamamladı. O zamanlar 1200
km’lik bu yarış sırasında yaklaşık olarak her 54 km’de bir lastiklerin
değiştirilmesi gerekmişti. Şu anda ise lastikler yaklaşık 1000 kat daha
az sıklıkta değiştirimektedir.
Öyleyse lastik ne zaman değiştirilmeli? Aşağıdaki faktörler göz önünde bulundurularak lastiğin değiştirilmesi kararı alınabilir:
-
lastiğin yaşı,
-
lastik sırt katmanının derinliği,
-
lastiğin teknik durumu,
-
sürücünün kişisel tercihi.
Yaz lastikleri ne sıklıkla değiştirilmeli?
Yaz lastiklerinin sırt kısmındaki desenlerinin, yani çıkıntılarının
aşınabileceği yasal limit değeri 1,6mm’ dir (TWI - Treadwear Indicator).
Lastiğin oluklarındaki kalınlaşma onun aşınmış bir lastik olduğunu
gösterir. TWI değeri lastiğin yan tarafında, sırt deseni ile yanağın
birleştiği bölümde yer alır.
Michelin lastiklerinde aşınma gösterge işareti
Üçgen aracılığıyla belirtilmiş aşınma gösterge işareti
TWI limitini aşacak şekilde yıpranmış lastiklerin kullanımı yasal
değildir ve trafikte böyle lastikler burunduran araçlara ceza
kesilmektedir. Herhangi bir kaza durumunda böyle lastikleri
kullandığınız için arabanız sigorta kapsamı dışında kalabilir. Ayrıca bu
kadar sığ sırt katmanı olan lastiği ıslak zeminde kullanırken bir kaza
yapmak çok da zor değildir. Birçok test ve araştırmaya göre lastik sırt
katmanının 3-4 mm civarına düşmesi bile lastiğin ıslak zeminde tutunma
özelliğini azaltarak aquaplaning(su yastığı üzerinde kayma) riski
oluşturur.
Yaz lastikleri kaç kilometre boyunca kullanılabilir?
Bu soruya cevap olarak kesin bir değer biçilemez, ancak yılda 50000km
yol kat ediyorsak lastiklerimizi her sene değiştirmemiz gerekir. Ayrıca
lastiğin kaç kilometre dayanacağı konusunda sayısız etkenler
bulunmaktadır:
-
lastiğin yıpranmaya karşı olan kendi direnci (karışımı, lastik sırt katmanı, yapısı),
-
sürüş tarzı,
-
arabanızı kıllandığınız yol türü (şehir, otoban, dağ yolu),
-
arabanızı kullandığınız zeminin türü (pürüzlülük oranı),
-
basınç seviyesi,
-
yük,
-
sürüş hızı ve diğer faktörler.
TWI gösterge seviyesine kadar kullanılmış lastik
Aşınmaya neden olan etkenler çok çeşitli olduğundan dolayı lastiğin bu
yıpranmalara karşı ne kadar dayanabileceğini kestirmek çok zordur.
Lastiğin aşınmaya karşı olan direnci onun kullanımı ile doğru
orantılıdır. Aracını ortalama sıklıkta kullanan sürücüler için çoğu
zaman lastiğin aşınma değeri 25000km’ ile 50000km’ ye arasında değişir.
Kış lastikleri ne sıklıkla değiştirilmeli?
Genellikle kış lastiklerinde kullanılan karışımların aşınmaya karşı olan
direnci yaz lastiklerinde kullanılan karışımlara göre daha azdır. Bu
sebeple kış lastiklerinin dayanabileceği yol mesafesi yaz lastiklerinden
%15-30 oranında daha kısadır. Ayrıca kışlık lastikler 10 dereceden
yüksek sıcaklıklarda kullanıldıkları takdirde bu mesafe daha da
kısalmaktadır.
Göstergeler: TWI ve kış lastiği işaretleri.
Dört mevsim lastikleri ne sıklıkla değiştirilmeli?
Dört mevsim lastikleri sırt katmanı derinliği konusunda kış lastiklerine
benzer. Ancak Dört mevsim lastiklerinin özellikleri sezona özel olan
lastiklerin özelliklerinden daha düşüktür. Bu lastiklerin dayanıklığı
ise genellikle yaz ve kış lastikleri arasındadır. İlkbahar ve sonbaharda
kışlık lastiklere göre dayanıklılık yönünden daha üstündürler. Kışlık
lastiklerin yazın kullanımı onların aşırı yıpranmalarına neden olacağı
için dört mevsim lastiklerle karşılaştırılmaları söz konusu bile olamaz.
Ancak buna rağmen dört mevsim lastiklerinin dayanıklılığı yaz sezonu
lastiklerinin dayanıklılığından daha zayıftır. Avrupa piyasası için
tasarlanmış lastikler böyledirler. Amerikan piyasasında üretilen veya
bazı Çin üreticilerinin ürettiği ucuz dört mevsim lastikler ortalamanın
üzerinde bir aşınma direncine sahip olabilir. Bu özellik, lastiğin
güvenlik ile ilgili performansının düşmesi pahasına kazanılmaktadır ve
bu nedenle söz konusu lastik Avrupa standartlarına tam olarak
uymamaktadır.

Dört mevsim lastiğinde TWI ve kış gösterge işaretleri.
Yaş kriteri
Yaş kriteri konusunda sıkça bahsedilen konulardan biri de lastiklerin
desen derinliği yasalara göre problem teşkil etmese bile, üretim
tarihinden itibaren 10 yılı geçmiş olanlarının kullanılmaması
gerektiğidir. Bunun anlamı 10 yıllık lastikleri olan bir araç gidemez
mi? Hayır gidebilir, fakat böyle lastiklerin kullanımı güvenliğiniz
açısından oldukça risklidir. Zaman geçtikçe lastiğin sırt desenine ait
bileşim ve diğer yapı malzemeleri özelliklerini kaybederler ve artık
lastik başlangıçtaki olduğu gibi yol tutamaz, durma ve yönlendirilme
kaabiliyetlerinde de düşüş gözlenir. Aynı zamanda aşınma, yorgunluk ve
sırt desenindeki hasarların neden olduğu su girşinden kaynaklanan çelik
kuşakların korozyonu gibi istenmeyen süreçler lastiğin her türlü arıza
ve hasarlara daha duyarlı olmasına yol açmaktadır. Bu nedenle eğer
lastiklerimizin üretim tarihi 3 haneli ise, onları değiştirmeyi
düşünmeliyiz. Ayrıca, lastikler 5 yıl kullanıldıktan sonra yılda en
azından bir kere uzman kontrolünden geçmesi önerilmektedir. Kış
lastiklerinde kauçuk bileşiminin yaşlanmasından dolayı üretim tarihinden
itibaren 5 yıl geçmiş olan lastikleri değiştirmeyi düşünmelisiniz.
Lastik kullanılmadığı zaman da yaşlanır. Buna şu durumlar neden olabilir:
-
Lastik kullanılmayan bir arabaya takılmıştır (uzun vadede lastiğin deforme olmasına neden olabilir),
-
Lastik depolama şartlarına uygun olmayan bir şekilde saklanmıştır.